Słowacki dialekty – poznaj zawiłości języka słowackiego!

Język słowacki jest jednym z najbardziej niszowych języków w Europie. Dość tylko powiedzieć, że na liście tłumaczy przysięgłych tego języka widnieją raptem 63 nazwiska (dla porównania, liczby te dla języków niemieckiego, rosyjskiego i czeskiego wynoszą odpowiednio 3767, 1256 i 115 tłumaczy). Jednak nie warto lekceważyć takiego języka jak język słowacki – wbrew pozorom znajomość mowy Słowaków może okazać się naprawdę przydatna. Do tego trzeba jednak poznać słowacki dialekty oraz najbardziej podstawowe jak na język słowacki zwroty!

Język słowacki – ile osób posługuje się tym językiem?

O niewielkiej sile przebicia języka słowackiego świadczy fakt, że jest to język używany przez jedynie 5,5 miliona osób. I choć język Słowaków jest językiem oficjalnym Unii Europejskiej, to jednak wciąż mocno przegrywa z innymi językami:

• czeskim, znanym w dużej mierze przez starsze pokolenia, które żyły i wychowywały się w Czechosłowacji,

• angielskim, który w coraz większym stopniu wypiera język słowacki zwroty.

Gdzie posługuje się językiem słowackim?

Co może zdumiewać, słowacki nie jest językiem używanym wyłącznie na Słowacji. Zasięg jego wykorzystywania to:

• Czechy – kraj związany ze Słowacją historycznie; słowacki jest językiem urzędowym,

• Serbia (ściślej: Prowincja Autonomiczna Wojwodiny) – jeden z sześciu języków urzędowych,

• Polska – język mniejszości narodowej,

• Węgry – język mniejszości narodowej.

Słowacki dialekty – jak wygląda sprawa języka słowackiego?

Chociaż język słowacki zwroty są najbardziej zbliżone do tych, które widnieją w czeskich czy polskich słownikach, to jednak nie będzie przesadą stwierdzenie, że słowackiemu najbliżej do… norweskiego. I oczywiście nie chodzi tu o leksykę (swoją drogą, zgoła odmienną), lecz o rozproszenie, jakie można odnotować w ramach języka słowackiego. Mówi się, że Čo dedina, to reč iná, co oznacza, że co wieś, to inny język. I nie jest to przesadą, bowiem u Słowaków odnotować można mnóstwo gwar, których różnice gramatyczne i leksykalne znacznie bardziej odbiegają od standardowego języka słowackiego, aniżeli polskie gwary od literackiej polszczyzny. Dość tylko powiedzieć, że możemy wyróżnić trzy główne dialekty języka słowackiego:

• dialekty zachodniosłowackie,

• dialekty środkowosłowackie,

• dialekty wschodniosłowackie.

Dialekty zachodniosłowackie:

Odmiany słowackiego, które wpisują się w grupę dialektów zachodniosłowackich pochodzą z okolic takich miast jak:

• Myjava,

• Nitra,

• Trenczyn,

• Trnawa.

Kraje: nitrzański, trenczyński, trnawski liczą ok. 200 tys. ludzi, co oznacza, że dialektami zachodniosłowackimi posługuje się ok. 1,9 mln Słowaków, czyli 1/3 populacji. A gwary w ramach tego języka to:

• gwary dolnonitrzańskie,

• gwary dolnotrenczańskie,

• gwary górnotrenczańskie,

• gwary poważskie,

• gwary regionu trnawskiego,

• gwary średnionitrzańskie,

• gwary zahorskie.

Dialekty środkowosłowackie

W przypadku dialektów środkowosłowackich, mamy do czynienia z ledwie dwoma krajami (jednostkami administracyjnymi Słowacji), lecz najbardziej rozległymi:

• żylińskim,

• bańskobystrzyckim.

Regiony, w których się wykorzystuje poniższe gwary to okolice takich miast jak Żylina, Martin czy Bańska Bystrzyca, zaś na ziemiach tych mieszka ok. 1,4 mln osób, czyli mniej więcej 1/4 populacji. Używane tam gwary to:

• gwary gemerskie,

• gwary górnonitrzańskie,

• gwary liptowskie,

• gwary novohradskie,

• gwary orawskie,

• gwary tekowskie,

• gwary turczańskie,

• gwary zwoleńskie.

Dialekty wschodniosłowackie

Jeśli chodzi o ostatnią wielką grupę dialektów, to warto spojrzeć na mapę: kraje preszowski i koszycki graniczą z Polską i Ukrainą, co nie mogło pozostać bez wpływu na język. W okolicach takich miast jak Wysokie Tatry, Bardejów, Koszyce czy Dobszyna mieszka ok. 1,6 mln Słowaków, czyli ok. 30% populacji. Wszyscy ci posługują się gwarami, które nazywają się następująco:

• gwary abowskie,

• gwary sariszskie,

• gwara sotacka,

• gwary spiskie,

• gwara użska,

• gwara zemplinska.