Słowacja i jej tradycje

Słowacja, nasz południowy sąsiad, to wbrew pozorom niezwykle popularny kierunek wśród naszych rodaków. Do odwiedzenia Bratysławy, Koszyc i Popradu zachęcają nie tylko podobny język, kultura oraz niewielka odległość, lecz także – a nawet przede wszystkim – wyjątkowa przyroda. Mówi się, że każdy miłośnik górskich wędrówek powinien wybrać się na wycieczkę w słowackie góry. I choć wydawać by się mogło, że Słowacja nie może nas już niczym zaskoczyć, to jednak skrywa w sobie wiele niespodzianek. A te dotyczą przede wszystkim tradycji i obyczajów!

Architektura ludowa

Słowacja może pochwalić się unikatową kulturą ludową, którą możemy podziwiać m.in. w skansenie w Čičmanach. Zespół 136 drewnianych domów, dekorowanych białymi ornamentami nawiązującymi wzornictwem do tradycyjnego stroju ludowego, nieodmiennie zadziwia nie tylko polskich turystów. Tego typu atrakcje to tradycja Słowacji sięgająca korzeniami do XIX wieku, kiedy to wapienne malunki miały pełnić funkcję zarówno praktyczną, jak i symboliczną – biały kolor zmniejszał nagrzewanie się ścian, a geometryczne wzory miały chronić mieszkańców przed nieszczęściami.

Kofola

Żartobliwie nazywana trunkiem narodowym Słowaków, w statystykach sprzedaży deklasuje międzynarodowe kompanie. A czym jest Kofola? To napój gazowany stworzony w 1960 roku jeszcze na terenie Czechosłowacji – nieprzerwanie produkowany od 59 lat, który największą popularnością może pochwalić się, rzecz jasna, na Słowacji i w Czechach. Smakiem zbliżony jest do popularnej coca-coli, lecz występuje także w innych wersjach smakowych: jak chociażby czekoladowej czy z dodatkiem cynamonu. Warto pamiętać, że przedsiębiorstwo Kofola działa również na terenie Polski, a także Chorwacji, Austrii i Węgier.

Maraton w Koszycach

Tradycja Słowacji, jaką jest maraton, swoją historię rozpoczęła w 1924 roku – była to wówczas pierwsza impreza tego typu w Europie. Maratoński bieg odbywa się co roku w pierwszą niedzielę października na ulicach Koszyc, a od 1980 roku przyznawane są nagrody również w kategorii kobiecej. Obecnie bierze w nim udział wielu sportowców z całego świata – zaś Polska może pochwalić się dwukrotnym zwycięstwem Wioletty Urygi, która stawała na podium kolejno w 1997 i 1998 roku.

Język słowacki

Tradycja Słowacji to również język słowacki, który zaczął wyodrębniać się już w X w. spośród innych grup języków prasłowiańskich. W XV w. w wyniku działalności grup husyckich oraz studentów czeskich uniwersytetów jego użycie stopniowo zanikało, jednak język czeski nigdy nie stał się językiem narodowym. Wykorzystywany był w działalności urzędowej i literackiej aż do 1920 roku, gdy powstała Republika Czechosłowacka – wtedy to właśnie uznano równoważne istnienie obu kultur i języków. Współcześnie język słowacki nieco przegrywa z językiem czeskim (za sprawą bliskości i łatwości zrozumienia), jednak nie jest językiem zagrożonym. I to pomimo faktu, że na ogół nie wykonuje się chociażby słowackiego dubbingu!

Ludowe obyczaje

Tradycje ludowe związane są z lokalnymi legendami i przesądami, mając zapewnić zdrowie, pomyślność oraz szczęście tym, którzy spełnią określone przepowiednie. Do dziś obchodzony jest karnawał kończący się balem, na który uczestnicy zakładają zwierzęce maski. Wtedy również odbywa się „grzebanie basa“, czyli marsz żałobny, podczas którego urządza się pogrzeb instrumentów muzycznych. Jedną z ludowych tradycji Słowacji było również wynoszenie Moreny, czyli słomianej kukły, podpalanej i wrzucanej do rzeki, aby świętować nastanie wiosny (podobnie jak polskie Marzanny). Istnieją również obrzędy związane ze świętami chrześcijańskimi – każdy dzień Wielkiego Tygodnia, obchodzonego przed świętem Wielkanocy, ma swoją regionalną tradycję. Należy do nich m.in. mycie się w rosie, malowanie kraszanek czy obijanie witkami wikliny.

Kuchnia regionalna

Nie możemy zapominać o tym, że Słowacja jest jednym z ważniejszych producentów produktów i potraw regionalnych wpisanych do europejskiego rejestru chronionych nazw pochodzenia oraz oznaczeń geograficznych. Są to między innymi sery owcze:

• slovenská bryndza,

• ovčí salašnícky údený syr (ser wędzony),

• ovčí salašnícky hrudkový syr (ser z grudkami).

Na liście tradycyjnych słowackich przysmaków znajdują się również wypieki Skalický trdelník (rodzaj słodkiego kołacza) oraz Bratislavský rožok, czyli rogal z orzechowym nadzieniem.