Język słowacki, a język czeski

Czechy i Słowacja to państwa, które mają ze sobą bardzo wiele wspólnego. Przez wiele lat Czesi i Słowacy znajdowali się pod panowaniem korony Austro-Węgier, zaś dwukrotnie – w latach 1918–1938 i 1945–1992 posiadali także wspólne państwo. Od 1 stycznia 1993 r. Republika Czeska i Republika Słowacka funkcjonują niezależnie od siebie, natomiast po dziś dzień wyraźne są wzajemne powiązania. Najbardziej widoczne są one w języku – wielu specjalistów uznaje język słowacki i język czeski za różne odmiany tego samego języka, natomiast rozróżnienie na odrębne mowy ma charakter jedynie socjologiczny.

Języki zachodniosłowiańskie – języki, które znacznie więcej łączy niż dzieli

Chociaż języki czeski i słowacki – tak samo jak polski – należą do podgrupy języków zachodniosłowiańskich, to jednak języki naszych sąsiadów są znacznie bardziej zbliżone do siebie niż do języka polskiego, a Czesi, aby porozumieć się w Bratysławie, nie potrzebują tłumaczenia słowacki. Warto bowiem zwrócić uwagę, że języki zachodniosłowiańskie dzielą się na trzy podgrupy:

• języki lechickie (w tym m.in. język polski, kaszubski i połabski),
• języki łużyckie,
• języki czesko-słowackie.

Z każdym kolejnym rozwidleniem grupy językowej języki z tej samej gałęzi prezentują coraz więcej cech wspólnych. W przypadku języków czeskiego i słowackiego możemy praktycznie mówić o jednym języku – warto pamiętać bowiem, że język czeski, rozumiany jako język inteligencji, został spisany znacznie wcześniej od języka słowackiego. Co więcej, język słowacki skupia się w dużej mierze na odzwierciedlaniu gwar wiejskich, dlatego też niekiedy pojawiają się rozbieżności między obydwoma językami.

Czy potrzebne jest dokonywanie tłumaczenia słowacki w Czechach? Czy Słowak dogada się z Czechem bez problemu?

O ile Polakom wydaje się, że język czeski czy język słowacki są w miarę zrozumiałe, o tyle mieszkańcy Pragi i Bratysławy mają w tym względzie pewność. Lata wspólnej państwowości wyczuliły Słowaków na rozumienie języka czeskiego (szczególnie, że był to język zdecydowanie dominujący w Czechosłowacji), zaś współczesność tylko to zrozumienie pogłębia. Nie jest bowiem tajemnicą, że język Słowaków jest często dyskryminowany – chociażby w przemyśle filmowym, gdzie na ogół dubbinguje się jedynie filmy po czesku.

Czym się różni słowacki od czeskiego?

Już na pierwszy rzut oka widać, że obydwa języki naszych południowych sąsiadów lekko się od siebie różnią. Warto więc spojrzeć na alfabet – czeski składa się z 42 znaków, natomiast słowacki aż z 46.

Słowackie litery, których nie ma w alfabecie czeskim to:

• Ä,
• Ô,
• DZ I DŽ (traktowane jako samodzielne litery),
• Ľ,
• Ŕ,
• Ĺ.

Czeskie litery, których nie ma w alfabecie słowackim to:

• Ě,
• Ů,
• Ř.

Czeski a słowacki – czym się różnią obydwa języki w praktyce?

Mówi się, że język słowacki jest językiem najbardziej uniwersalnym dla wszystkich Słowian. I rzeczywiście, nie sposób nie zauważyć, że z dwojga języków, polszczyźnie bliżej do słowackiego. Aby dostrzec różnice, warto spojrzeć na pierwszy artykuł Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka:

• polski: „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.”
• czeski: „Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství.”
• słowacki: „Všetci ľudia sa rodia slobodní a sebe rovní, čo sa týka ich dôstojnosti a práv. Sú obdarení rozumom a majú navzájom jednať v bratskom duchu.”

Czeski a słowacki – uwaga na fałszywych przyjaciół!

Trzeba jednak mieć na uwadze, że nawet w przypadku tak podobnych języków, pojawiają się pułapki – fałszywi przyjaciele, czyli słowa, które bynajmniej nie mają tego samego znaczenia. Poniżej kilka najważniejszych przykładów – a obok czeskiego tłumaczenia słowacki odpowiednik:

• Cz: hora – góra
• Sk: hora – las
• Cz: horký – gorący
• Sk: horký – gorzki
• Cz: chudý – biedny
• Sk: chudý – chudy
• Cz: spravit – naprawić
• Sk: spraviť – zrobić
• Cz: chytrý – bystry
• Sk: chytrý – prędki
• Cz: pivnice – pub
• Sk: pivnica – piwnica (po czesku: sklep)
• Cz: vojna – służba wojskowa
• Sk: vojna – wojna
• Cz: zboží – asortyment
• Sk: zbožie – zboża

Zastanawiasz się, czy Czesi potrzebują czegoś takiego jak tłumaczenia słowacki? I co różni język słowacki i język czeski? Zobacz, czy faktycznie są to aż tak podobne języki!